Psikodinamik oyun terapisi, çocuğun davranışlarının altında yatan bilinçdışı nedenlere odaklanır. Bu yaklaşımda amaç, bilinçdışına bastırılmış olan zorlayıcı ve çatışmalı duygu ve düşünceleri çocuğun bilinç seviyesine çıkartarak, çocuğun bunların farkında olabilmesini ve bunlarla başa çıkabilmesini sağlamaktır. Çocukların dil ve ifade becerileri duygu ve düşüncelerinin tümünü sözel olarak ifade edebilecekleri şekilde gelişmemiştir. Bu nedenle, çocukların bilinçdışına giden yol oyun oynamaktan geçer ve psikoterapi süreçleri çoğunlukla oyun temellidir. Psikodinamik oyun terapisinde çocuğun davranışlarının altında yatan muhtemel duygusal sebepler oyun yoluyla gözlemlenir, çocuğun bunları oyun yoluyla açığa çıkarmasına fırsat verilir ve bu duygulara olan farkındalığının ve duygusal tepkilerini düzenleme becerilerinin gelişimine destek olunur.

Psikodinamik oyun terapisi yaklaşımında çocuğun:

• Gösterdiği zorlayıcı davranışların ve ruhsal soruna işaret edebilecek semptomların bir anlamı ve nedeni vardır. Semptomlar benzer olsalar bile, hiçbir çocuğun zorlanmasını açıklayan nedenler aynı değildir.
• Yaşadıkları bilinçdışı çatışmalar, üstesinden kendi başına gelebileceği durumlar olmayabilir ve ruhsal desteğe ihtiyaç duyabilir.
• Yaşadığı zorlanmaların kökeninde aile içi dinamikler ve nesiller arası aktarımlar yer alabilir.
• Bilinçdışı zorlantıları ve çatışmaları oyunlarına yansır, bu nedenle oyun terapisi seansında çocukların oynadıkları oyun semboliktir.
• Terapisti ile kurduğu ilişkide güven, süreklilik, yansıtma fonksiyonları, kapsayıcılık gibi ihtiyaç duydukları önemli ilişkisel meseleler çözümlenebilir, bu ihtiyaçları karşılanabilir. Çocuğun terapist ile kurduğu ilişkinin yanı sıra, seansların düzenli, aynı gün ve aynı saat yapılması, 45 veya 50 dakika sürmesi gibi terapi çerçevesine dair etkenler de çocuğa güven hissi sağlar.
• Terapiste karşı tutumu, terapist ile ilişkisine getirdiği duygu ve davranışlar, çocuğun hayatındaki anne ve babası gibi önemli kişiler ile kurduğu ilişkilerden kaynağını alır.

Pek çok terapi ekolünde olduğu gibi psikodinamik oyun terapisi yaklaşımında da temel hedeflerinden birisi çocuğun duygu ve düşüncelerini tanımasına, anlamlandırmasına, bastırılan duyguların açığa çıkarılıp çözümlenmesine ve bu duygularla başa çıkabilmesine destek olmaktır. Bu yaklaşım bireyin kişiliğini bir bütün olarak ele alır ve daha olgun savunma mekanizmaları geliştirilmesine katkıda bulunur. Psikodinamik oyun terapisi sonucunda sıklıkla gözlemlenen gelişmelerden birisi çocuğun kendisiyle ve çevresiyle daha uyumlu olduğu, duygularını daha iyi ifade edip düzenleyebildiği ve sağlıklı, bütün ve gerçek bir benlik algısı geliştirdiğidir.

Psikodinamik Oyun Terapisi Ne Kadar Sürer?

Diğer yaklaşımlardan farklı olarak psikodinamik oyun terapisi kısa süreli değildir. Terapist-danışan ilişkisi bu terapi yaklaşımının kritik noktalarından biri olduğu için, aralarında güvenli bir ilişkinin kurulması, çocuğun sürece kendini bırakması ve bu ilişki sürecinin deneyimlenmesi için zamana ihtiyaç vardır. Bu nedenle terapist ve danışan genellikle haftada 1 veya 2 kere olmak üzere 6 ay – 1 yıl kadar bir süre düzenli bir şekilde görüşürler. Diğer yaklaşımlara göre daha uzun sürmesi sayesinde psikodinamik oyun terapisinin daha derin ve kalıcı etkileri olduğu görülebilir. Terapi sürecinin sıklığı ve süresi, yapılan değerlendirme sürecinin sonucunda danışanın ihtiyacına göre belirlenir.

Psikodinamik Oyun Terapisinde Değerlendirme Nasıl Yapılır?

Değerlendirme sürecinde çocuk ve anne-baba ile yapılan görüşmelerde çocuğun ve ailenin tarihçesi, projektif testler ve oyun gözlemi gibi araçlar ile bilgi toplanır. Bu bilgiler ışığında, çocuğun ruhsal gelişim evrelerinde yaşıtlarına göre bulunduğu düzey belirlenir. Çocuğun zorlandığı duygulanımlar, bu duygulanımlar ile başa çıkabilmek için kullandığı baş etme yöntemleri, aile içi dinamikler, nesiller arası aktarımlar ve çözülmemiş bilinçdışı çatışmalar gibi çeşitli veriler toplanır. Böylelikle, çocuğun yaşadığı sorunsalın kaynakları keşfedilerek, çocuğun deneyimlediği zorlanmalar anlam kazanır.

Psikodinamik Oyun Terapisi Süreci Nasıl İşler?

Çocuklarla yapılan tüm psikoterapi süreçlerinde olduğu gibi, psikodinamik oyun terapisinde de çocuğun oyun dilini anlamak ve çocuğun oyun dünyasında buluşabilmek önemlidir. Bazen çocuk aynı oyunu tekrar tekrar oynayarak bazı duygusal çatışmalarını çözümlemeye uğraşabilir. Bu noktada terapist, çocuğun ifadelerini gözlemleyerek ve çocuğa eşlik ederek çocuğa destek olur, çocuğun yaşantılarına anlam verebilmesini sağlar. Terapist, çocuğun dışa vurduğu duygu ve düşüncelere alan açar, onları kapsar ve dönüştürür. Bu sayede çocuk, duygularını düzenleme ve kendini sakinleştirebilme becerilerini geliştirebilir. Terapistin psikodinamik oyun seanslarında yaptığı yorumlamalar sürecin önemli unsurlardan bir diğeridir. Bu yorumlamalar çocuğun bilinçdışında olan bazı duygu ve düşüncelerine karşı farkındalık kazanmasına, bazı çatışmaları açığa çıkarmasına ve zamanla çözümlemesine yardımcı olur.

Psikodinamik Oyun Terapisi Hangi Yaşlar İçin Uygundur?

Psikodinamik oyun terapisi her yaştan çocuğa uygun değildir, çünkü bu terapi yaklaşımının uygulanması belirli bir bilişsel düzey gerektirir. Çocuğun yaşının ve karşılaşılan sorunun psikodinamik oyun terapisine uygun olup olmadığı uzman tarafından ebeveyn görüşmesi sırasında değerlendirilir. Terapist, gerekli gördükçe çocuğun ebeveynlerinin yanı sıra öğretmenlerini de sürece dahil edebilir.

Kaynaklar

https://cdn-acikogretim.istanbul.edu.tr/auzefcontent/21_22_Guz/oyun_ve_oyun_terapisi/4/index.html#konu-2

Mordock, J. B. (2017). Psikodinamik Oyun Terapisi, Oyun Terapisi Kapsamlı Teori ve Uygulama Rehberi (editörler Crenshaw, D.A & Stewart, A.L.), İstanbul, APAMER Psikoloji Yayınları.

Bu yazı uzman klinik psikolog Deniz Özsoy Cavlak & stajyer psikoloji öğrencisi Özge Koç tarafından yazılmıştır.